تحلیل عوامل موثر بر افزایش جمعیت شهر رشت و پیامدهای آن در نظام اکولوژی شهر

افزایش جمعیت شهری به ویژه در کشور های در حال توسعه، این شهرها را با چالش­های مهمی از نظر زیست محیطی مواجه کرده است، مسائلی مانند آلودگی هوا، نبود سرزندگی و آلودگی آب، خاک و محیط زیست عمومی و... از جمله نظام اکولوژیکی محسوب می شود. در پایداری این نظام یکی از عناصر و عوامل بنیادی مولفه­های جمعیتی است که باید در برنامه­ریزی‌های اقتصادی-اجتماعی مورد توجه قرار گیرد. از جنبه نظری این مقاله دو مبنای فکری را اساس کار قرار داده است. اول اینکه جمعیت شهرها به جهت رشد طبیعی، افزایش اثر مهاجرت و توسعه محدوده شهر، ادغام آبادیهای اطراف آنها در آن و ایجاد شهرکها و شهرهای جدید پیوسته افزایش می یابد. دوم اینکه، در پایداری یا ناپایداری شهرها به عنوان یک سیستم یا نظام اجتماعی، پنج عامل جمعیت، محیط، تکنولوژی، نظام یا سازمان و شرایط اجتماعی_ روانی اثر دارند که از بین آنها عامل جمعیت یکی از عوامل اصلی است. در این مقاله به مطالعه عوامل موثر برافزایش جمعیت شهر رشت و پیامدهای آن در نظام اکولوژی شهر طی دوره (1335-1385) پرداخته شده است. روش تحقیق این مقاله  توصیفی – تحلیلی است. در این تحقیق ابتدا مولفه های دموگرافیکی (زاد و ولد، مرگ و میر و مهاجرت) مطالعه شده و از طریق بررسی آمار سرشماری­های نفوس و مسکن طی دوره های 1385-1335، عوامل اصلی افزایش جمعیت شهر شناسایی شده‌اند و در نهایت برای شناخت پیامدهای این افزایش جمعیت در نظام اکولوژیک شهر، معیارها و شاخص­های اکولوژی شهری، مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته‌اند. بر اساس یافته­های تحقیق، مشخص شد که، سه مؤلفۀ، رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت و ادغام روستاها مهمترین عوامل تأثیرگذار در افزایش جمعیت شهر رشت طی دورۀ مذکور بوده­اند. این عوامل باعث شده‌اند طی حدود 50 سال، 447845 نفر به جمعیت شهر افزوده شود، که از این تعداد 258110 نفر در اثر رشد طبیعی جمعیت، 159732 نفر در اثر مهاجرت و 30003 نفر در اثر ادغام روستاها در محدودۀ خدماتی شهر بوده است. پیامدهای این افزایش جمعیت؛ کاهش سرانه­های شهری، آلودگی شدید رودخانه­های واقع در شهر، افزایش تولید زباله، فاضلاب شهری و نیز تغییر کاربری اراضی کشاورزی بوده است.